Kunnen: (Koto) ga dekiru

In het Japans heb je verschillende manieren om uit te drukken wat je kan. De eenvoudigste vorm is de [potentiële vorm van werkwoorden]. Daarnaast kan je dit ook uitdrukken met een speciaal werkwoord “Dekiru ~ 出来る”, welke de potentiële vorm is van het onregelmatig werkwoord suru. Eigenlijk betekent het twee dingen, wat kan en wat een mogelijkheid is.

In een eenvoudige structuur waarbij het werkwoord nauw verbonden is met zijn lijdend voorwerp kan dekiru meteen het naamwoord volgen.

• Nihongo ga dekiru. Ik kan Japans (spreken).

• Gitaa ga dekimasu. – Ik kan gitaar (spelen).

• Chichi wa honyaku ga dekiru. – Mijn vader kan vertalen.

Werkwoorden die gebruikt worden met het partikel o kunnen in de potentiële vorm van werkwoorden zowel gebruikt worden met het partikel o of ga. Met dekiru is de standaard om het partikel ga te gebruiken in plaats van o. Alle andere partikels blijven onveranderd.

• Gitaa o hikimasu. Ik speel gitaar.

• Gitaa o / ga hikemasu. – Ik kan gitaar spelen. (potentieel vorm van het werkwoord)

• Gitaa ga dekimasu. – Ik kan gitaar spelen. (Gitaa o dekimasu is sub standaard)

• Tomodachi wa Gitaa o hiku koto ga dekimasu. – Een vriend van me kan gitaar spelen.

Bij een complexere zin gebruiken we koto ga dekiru na de woordenboekvorm van een werkwoord. Eenvoudig gezegd, koto wijzigt het werkwoord niet van betekenis maar maakt er een naamwoord van. Koto zien we vaker terug en heeft in deze structuren geen betekenis, het is een abstract woord.

Structuur: WB + koto ga dekiru

• Kanji o kaku koto ga dekimasu. – Ik kan Kanji schrijven.

• Basu ga unten suru koto ga dekinai. Ik kan geen bus besturen.

• Kono chiketto o tsukau koto ga dekimashita ka. – Kon je dit ticket gebruiken?

• Koko de oyogu koto ga dekiru (? ) – Kan ik hier zwemmen?

Dit kan je ook interpreteren als een mogelijkheid: Is het mogelijk om hier te zwemmen? Opgelet, niet verwarren met bijvoorbeeld -te mo iidesu waarbij je toestemming vraagt, hier gaat het om wat kan en wat binnen de mogelijkheid ligt. Zo kan het zijn dat het verboden te zwemmen is in een rivier wegens vervuiling.

 

Toelichting

Potentiële werkwoorden kunnen ook nog in andere situaties gebruikt waardoor ook dekiru in andere situaties gebruikt kan worden en hierbij van betekenis verandert. Herinner u dat het de potentiële vorm van suru, welke ook meerdere gebruiken en betekenissen kan aannemen.

1) Het beëindigen van een actie / klaar zijn

 

• Bangohan ga dekimashita. – Het avondeten is klaar.

• Bangohan ga dekimashita ka? – Is het avondeten klaar?

2) Iets dat tot stand komt / bouwen / maken 

 

• Atarashii hoteru ga dekimashita. – Er is een nieuw hotel geopend. (Het nieuw hotel is af. Dit leunt aan bij het beëindigen van een actie.)

• Tanaka san wa tomodachi ga takusan dekimashita. – Tanaka heeft veel vrienden gemaakt.

3) Goed doen / niet goed doen

 

• Testo de amari dekimasen deshita. – Ik deed het niet zo goed op de test. (Ik kon niet goed doen op de test.)

Dit zijn slechts enkele voorbeelden van hoe dekiru gebruikt kan worden in een andere context. Bij complexere zinnen zien we regelmatige de combinatie van dekiru gevolgd door dake met een bijwoord.

Bijvoorbeeld: dekiru dake hayaku. – Zo snel mogelijk.

Dekiru dake hayaku ikimasu. – Ik zal zo snel mogelijk gaan.