TE iru

De te iru structuur word gebruikt voor progressieve, herhaaldelijke of uit gewoonte en statische acties. Terwijl het werkwoord “iru – te bestaan/hebben” betekent en alleen met levendige objecten gebruikt kan worden heeft te iru geen betekenis en kan het met zowel levende als niet-levende objecten gebruikt worden.. Het hulpwerkwoord te iru is een klinker werkwoord en gedraagt zich ook zo.

1) Progressiviteit: de actie is bezig.

Dit zijn werkwoorden zoals: eten, werken, drinken, lezen, wachten, zoeken, etc. Wanneer de te vorm van deze werkwoorden gebruikt word met iru duid dit aan dat de actie bezig is.

• Haitaka san wa sensei to hanashite imasu. – Haitaka is met de leraar aan het praten.

• Watashi wa ongaku o kiite imashita. – Ik was muziek aan het luisteren.

2) Herhaaldelijk of uit gewoonte: dit is vrij ruim te interpreteren.

• Haitaka san wa mainichi nihongo o benkyou shite imasu. – Haitaka studeert elke dag Japans.

Het word ook gebruikt bij wat iemand doet als beroep. Dit schept dubbelzinnigheid wanneer je geen context hebt.

• Watashi wa nihongo oshiete imasu. - Ik onderwijs Japans. / Ik ben Japans aan het onderwijzen.

Dit kan ook gebruikt worden door de persoon die de vraag stelt.

• Haitaka san no otousan wa nani o shite imasu ka. – Haitaka, wat doet u vader?

3) Statisch: Deze groep is vrij ruim en vereist inlevingsvermogen. Zo word dit gebruikt voor een gebeurtenis in het verleden dat verband heeft met het heden. Je kan het omschrijven als het resultaat van verandering. Specifieker zelfs, verandering dat plots gebeurt, van één moment op het ander. Daarnaast kom je het ook tegen om de staat/situatie van een ding/persoon te zeggen.

• Watashi wa totemo yasete imasu. – Ik ben zeer mager.

Dit kan betekening dat ik mager zijn het resultaat is van een dieet, of dat ik momenteel mager ben, wat de situatie is.

• Onee san wa kekkon shite imasu ka. – Is u oudere zus getrouwd?
• Hai, kekkon shite imasu. – Ja ze is getrouwd.

Dit is een gebeurtenis in het verleden waar u status van single naar getrouwd plotseling verandert en dat verband heeft met het heden.

• Gakusei no toki wa megane o kakete imashita. – I droeg een bril wanneer ik een student was.

Hier gaat het over de situatie ook al is het in het verleden.

Er kan veel gezegd en geschreven worden over het gebruik van deze vorm, maar je kan het enkel leren door het te gebruiken. Het is niet altijd duidelijk tot welke groep te iru behoort, daarom is de context belangrijk. Wat wel helpt zijn werkwoorden met de te iru structuur vanbuiten te leren. Hier is een lijst van werkwoorden die vaak met de te iru gebruikt worden, die een statische betekenis hebben. Sommigen werkwoorden als “kiru – dragen, aandoen” hebben varianten naargelang wat je aandoet, hiervoor geld hetzelfde gebruik ook al staan ze niet in de lijst.

openen	aku	開く
terugkomen	kaeru	帰る
te voorschijn komen	deru	出る
dik worden	futoru	太る
mager worden	yaseru	やせる
bewolkt worden	kumoru	曇る
gaan	iku	行く
vallen	ochiru	落ちる
binnenkomen, binnengaan	hairu	入る
moe worden	tsukareru	疲れる
komen	kuru	来る
stuk gaan	kowareru	壊れる
worden	naru	なる
opklaren	hareru	晴れる
sterven	shinu	死ぬ
opstaan	okiru	起きる
begrijpen	wakaru	わかる
uit gaan, weg gaan	dekakeru	出かける
opstappen, rijden op	noru	乗る
zitten	suwaru	座る
uitschakelen, wissen	kesu	消す
vergeten	wasureru	忘れる
lenen	kariru	借りる
afdalen, uitstappen	oriru	降りる
meebrengen iets	mottekuru	持ってくる
meebrengen iemand	tsuretekuru	連れてくる
trouwen	kekkon suru	結婚する
aandoen, dragen	kiru	着る
hebben, houden	motsu	持つ
wonen, leven	sumu	住む
weten	shiru	知る

Toelichting

1) Shiru is een speciaal werkwoord, het heeft namelijk geen negatieve te iru vorm maar word gewoon shirimasen (deshita).

2) Kekkon suru en shinu zijn nooit progressief of herhaaldelijk / uit gewoonte.

3) Deze vorm kan ook nog in andere grammaticale structuren gebruikt worden.

4) Er word vaak gezegd dat te iru vorm gelijk is aan de Engelse -ing vorm. Maar dit is slechts gedeeltelijk waar. Bij een bepaald type zin komt dit overeen maar hoe vaker je een fout maakt, hoe sneller het duidelijk word dat het verschilt met onze taal. Zeker wanneer je spreekt in de verleden tijd of wanneer het verleden invloed heeft op het heden. Dit zijn zaken waar wij geen rekening mee houden in onze taal. Deze vorm is moeilijk voor iedereen die Japans leert en voor Japanners een andere taal leren.

5) Heel wat werkwoorden met een geleidelijke verandering zijn dubbelzinnig. Ben je een berg aan het beklimmen of sta je boven op de berg die je net beklommen heb? Als je hier nu zelf een Japanse zin van maakt snap je waarom deze vorm moeilijk is.

Vertaal eerst: Haitaka is dik.

Dit is lijkt als een zeer eenvoudige vertaling. En toch maken mensen 9 van de 10 keer hiermee een fout. Hoe dat komt nu? Heel eenvoudig, het is een andere taal met een andere manier van denken. Om deze reden is het belangrijk om bepaalde werkwoorden vanbuiten te leren zodat je weet dat: Haitaka san wa futotte imasu de juiste manier is om te zeggen dat Haitaka dik is.

De bovenstaande lijst is een begin voor wanneer je niet meteen begrijpt waarom een veel voorkomend werkwoord op een manier gebruikt word dat je niet verwacht. Zo kan het zijn dat iemand zegt: “Hij is er”, met een werkwoord als komen of gaan in de te iru vorm. Deze werkwoorden staan in de lijst en als je erover nadenkt, ergens zijn is een resultaat van gaan of komen.